Zaburzenia osobowości

Kiedy podejrzewać zaburzenia osobowości u siebie bądź bliskiej mi osoby?

Zaburzenia osobowości to rodzaj zaburzeń psychicznych, które mogą wpływać na sposób myślenia, odczuwania i zachowania danej osoby w otoczeniu społecznym. Chociaż istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń osobowości, wszystkie one mają pewne wspólne cechy, takie jak trudności w zarządzaniu emocjami lub w relacjach z innymi ludźmi.

  • Pierwszą wymienioną w DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) przyczyną rozwoju zaburzeń osobowości są predyspozycje genetyczne lub czynniki biologiczne, takie jak brak równowagi chemicznej mózgu lub fizyczne uszkodzenie mózgu na etapie rozwoju. Te czynniki biologiczne odgrywają ważną rolę w określaniu, czy u kogoś rozwinie się określony rodzaj zaburzenia osobowości w późniejszym okresie życia, chociaż nie gwarantują, że tak się stanie w 100%.

  • Innym czynnikiem niektórych rodzajów zaburzeń osobowości są wpływy środowiskowe, takie jak trauma w dzieciństwie lub zaniedbanie ze strony rodziców/opiekunów w okresie kształtowania się tożsamości, może to prowadzić do powstawania nieprzystosowawczych mechanizmów radzenia sobie, które przejawiają się w różnych formach zachowań.

  • Co więcej, normy kulturowe mają również potencjalny wpływ na osobiste przekonania na swój temat, więc jeśli istnieje presja ze strony członków rodziny / społeczeństwa dotycząca pewnych standardów, które nie są spełnione, może pojawić się niskie poczucie własnej wartości, co może prowadzić do dalszych problemów związanych z nawiązywaniem zdrowych relacji z innymi itp.

Jakie są rodzaje zaburzeń osobowości?

Podręcznik diagnostyczny (DSM) wymienia wiele różnych typów zaburzeń osobowości:

Każdy typ ma swój unikalny zestaw objawów, które mogą obejmować zniekształcone wzorce myślenia, niezdolność do budowania relacji z innymi, skrajne wahania nastroju lub wybuchy emocjonalne. Osoby cierpiące na te zaburzenia często mają trudności z radzeniem sobie w codziennych sytuacjach ze względu na sztywne procesy myślowe i zachowania, które sprawiają, że czują się odizolowani od otaczającego ich świata. Ważne jest, aby osoby cierpiące na wszelkiego rodzaju zaburzenia osobowości poddały się leczeniu, aby mogły nauczyć się skutecznie radzić sobie ze swoim stanem, nie pozwalając mu całkowicie przejąć kontroli nad ich życiem.

Czy zaburzenia osobowości da się wyleczyć?

Osobowość paranoiczna może przejawiać się:

  • Brakiem tolerancji na niepowodzenia i brakiem akceptacji (krytykę, odrzucenie) ze strony otoczenia

  • Tendencją do długotrwałego przeżywania przykrości, np. niewybaczania krzywd

  • Podejrzliwością i skłonnością do zniekształconego postrzegania rzeczywistości poprzez błędną interpretację obojętnych lub przyjaznych zachowań innych osób jako działań umyślnie wrogich, nieprzyjaznych czy pogardliwych

  • Nawracającymi, nieuzasadnionymi podejrzeniami dotyczącymi wierności seksualnej współmałżonka lub partnera

  • Nadmiernym poczuciem własnej wartości, manifestującym się przecenianiem własnych możliwości, uzdolnień, uprawnień i znaczenia, przekonaniem o swojej wyjątkowości i nieomylności

Osobowość schizoidalną może cechować się:

  • Unikaniem bliższych kontaktów emocjonalnych i społecznych, połączone z wyraźną tendencją do samotnictwa i izolacji

  • Ograniczeniem zdolności do wyrażania uczuć i odczuwania przyjemności

  • Dystansem w stosunku do otoczenia oraz pewną niewrażliwością na obowiązujące normy i konwencje społeczne (stąd zachowania oceniane jako ekscentryczne, tajemnicze lub dziwacznej: skłonność do fantazjowania, introspekcji i ucieczki we własny świat przeżyć wewnętrznych

  • Reakcją lękową bądź ksobną w relacjach międzyosobowych.

Czasem niełatwo odróżnić osobowość schizoidalną od osobowości jeszcze prawidłowej.

Osobowość dyssocjalną może charakteryzować się:

  • Niezdolnością budowania związków uczuciowych z innymi ludźmi

  • Bezosobowym stosunkiem do życia seksualnego (przedmiotowe traktowanie partnera)

  • Brakiem poczucia winy i wstydu

  • Postawą nieodpowiedzialności i lekceważenia norm, reguł i zobowiązań społecznych

  • Nieumiejętność odraczania satysfakcji (dążenie do natychmiastowego zaspokojenia potrzeb)

  • Zachowaniami antyspołecznymi : autodestrukcyjny wzorzec życia (np. po okresie dobrego przystosowania, a nawet sukcesów, niszczenie dotychczasowych osiągnięć z przyczyn dla otoczenia niezrozumiałych)

  • Nieumiejętność planowania odległych celów (koncentracja na teraźniejszości)

Rozpoznania osobowości dyssocjalnej należy dokonywać niezwykle ostrożnie, zawsze wykluczając najpierw nerwicę, trzeba też pamiętać, że stwierdzenie jedynie zachowań antyspołecznych nie upoważnia jeszcze do takiej diagnozy.

W osobowości chwiejnej emocjonalnie wyodrębnia się dwa typy zaburzeń osobowości, których cechą wspólną są zachowania impulsywne i brak samokontroli emocji: typ impulsywny oraz typ pograniczny (burderline )

Typ impulsywny osobowości chwiejnej emocjonalnie może przejawiać się:

  • Niestabilnością emocjonalną, głownie w formie niestałości i nie dającej się przewidzieć zmienności nastroju

  • Nadmierną drażliwością

  • Skłonnością do wybuchów złości, gniewu, nienawiści, agresji (słownej albo fizycznej) , a niekiedy rozpaczy lub uwielbienia

  • Zachowaniami gwałtownymi lub zagrażającymi otoczeniu

Typ borderline może cechować się:

  • Niezdolnością do kontrolowania zachowań emocjonalnych

  • Skłonnością do działań gwałtownych, prowadzących zwykle do konfliktów z otoczeniem

  • Niezrównoważeniem emocjonalnym: wchodzeniem w intensywne, ale nietrwałe związki z innymi ludźmi

  • Impulsywnymi zachowaniami autodestrukcyjnymi: powtarzającymi się samouszkodzeniami

  • Odczuwaniem pustki wewnętrznej

  • zaburzeniem obrazu własnego, ja”

Do podstawowych kryteriów diagnostycznych osobowości histrionicznej należą:

  • Chwiejność i nieautentyczność demonstrowanych uczuć

  • Egocentryzm, nieuwzględnianie potrzeb innych osób (także najbliższych)

  • Zmienna, żywa i przesadna emocjonalność, np. częste, nagłe i nieoczekiwane zmiany nastroju, nadmierna ekspresja emocjonalna, uleganie doraźnym emocjom w postępowaniu

  • Nieadekwatne i niewspółmierne do sytuacji reakcje emocjonalne, myślenie życzeniowe

  • Teatralność zachowań i skłonność do dramatyzowania: sugestywność, łatwość ulegania wpływowi innych osób lub okoliczności:

  • Rozległy świat marzeń i fantazji

  • Dążenie do skupiania uwagi na sobie, zyskiwania uznania, podziwu i aprobaty, brak tolerancji na frustrację i krytykę

Osobowość narcystyczna charakteryzuje się:

  • Wielkościowym przekonaniem co do swojej wartości (np. wyolbrzymianie swoich osiągnięć i talentów, oczekiwanie bycia lepiej traktowanym niż inni)

  • Przekonaniem o byciu kimś wyjątkowym i niepowtarzalnym. Potrzeba bycia rozumianym wyłącznie przez osoby (lub instytucje) o wysokim statusie społecznym, zdolność do przebywania tylko w towarzystwie takich osób

  • Nadmiernym pragnieniem bycia podziwianym

  • Potrzebą bycia uprzywilejowanym (tzn. irracjonalne oczekiwanie bycia szczególnie traktowanym

  • Wykorzystywanie innych osób do osiągnięcia swoich celów.

  • Brakiem zdolności współodczuwania: niechęć do rozpoznawania lub identyfikowania się z uczuciami albo potrzebami innych osób

  • Częstym poczuciem zazdrości wobec innych lub przekonanie o tym, że to inni są zazdrośni

  • Arogancką, wyniosłą postawą lub zachowaniem wobec innych

Osobowość lękowa (zwana też osobowością lękliwą lub unikającą) charakteryzuje się:

  • Uporczywym i wszechogarniającym uczuciem napięcia, niepokoju i lęku

  • Poczuciem niepewności, nieśmiałości, nieprzystosowania, nieatrakcyjności i małej wartości

  • Silnym pragnieniem akceptacji i uznania, a w związku z tym nadmierną wrażliwością na krytykę i odrzucenie, co powoduje zawężenie osobistych więzi społecznych oraz niechęć do wchodzenia w bliższe relacje z ludźmi z obawy przed dezaprobatą

  • Ograniczonym stylem życia uwarunkowanym dominującą potrzebą zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństw

  • Ciągłą samokontrolą i przesadnym analizowaniem własnego zachowania się

Osobowość zależna objawia się:

  • Biernym podporządkowaniem się otoczeniu

  • Bezwolnym opieraniem się na innych w podejmowaniu mniej lub bardziej ważnych decyzji życiowych, ze skłonnością do częstego przenoszenia na nich odpowiedzialności

  • Nadmierną obawą przed porzuceniem przez osoby bliskie i osamotnieniem

  • poczuciem niepewności, bezradności, bezsilności i niekompetencji

  • Uległością wobec życzeń i wymagań innych ludzi, zwłaszcza osób starszych lub posiadających autorytet unikaniem trudności uraz łatwym wycofywaniem się z podjętych decyzji i działań

  • Nadwrażliwością na stresy psychiczne i somatyczne

  • Niedostatecznym wypełnianiem codziennych zadań z powodu braku napędu, aktywności, inicjatywy i samodzielności oraz dużej męczliwości i malej zdolności do odczuwania przyjemności.

Osobowość obsesyjno -kompulsyjna może przejawiać takie cechy jak:

  • Zaabsorbowanie szczegółami, regułami, porządkiem, organizacją lub harmonogramami do stopnia, w którym tracony jest podstawowy sens działalności

  • Okazywanie perfekcjonizmu kolidującego z finalizowaniem zadań

  • Zbytnia sumienność, skrupulatność i mała elastyczność w kwestiach moralnych

etycznych oraz dotyczących wartości, niewynikająca z kulturowej czy religijnej tożsamości,

  • Niezdolność do wyrzucania zużytych lub bezwartościowych przedmiotów, nawet jeżeli nie mają wartości sentymentalnej

  • Niechęć do delegowania zadań lub pracy na innych

  • Pieniądze są postrzegane jako dobro, które ma być gromadzone z myślą o przyszłych katastrofach

Jak leczyć zaburzenia osobowości i czy w ogóle jest to możliwe?

Ważne jest, aby osoby ze zdiagnozowanymi zaburzeniami osobowości otrzymały odpowiednią pomoc w celu radzenia sobie ze swoim stanem i prowadzenia jak najbardziej normalnego życia. Doświadczony specjalista, taki jak psychiatra lub psycholog, może zapewnić nieocenione wsparcie osobie żyjącej z zaburzeniem osobowości, pomagając jej lepiej zrozumieć swój stan i zapewniając skuteczne strategie radzenia sobie z nim.

Ważne jest, aby pamiętać, że chociaż leczenie może złagodzić objawy związane z zaburzeniem, nie może ono w pełni wyleczyć lub usunąć samego problemu. Nie oznacza to jednak, że pacjenci powinni tracić nadzieję. Nadal istnieją sposoby, dzięki którym mogą prowadzić satysfakcjonujące życie pomimo zdiagnozowania u nich choroby takiej jak ta.

Dzięki regularnemu uczestnictwu w sesjach terapeutycznych, wraz z innymi metodami leczenia zalecanymi przez lekarza, takimi jak leki, jeśli to konieczne, nauczysz się, jak najlepiej radzić sobie w obliczu wyzwań związanych z konkretną diagnozą. W ten sposób będziesz w stanie radzić sobie z codziennymi sytuacjami. Ścisła współpraca z wykwalifikowanymi specjalistami zapewnia również dostęp do zasobów potrzebnych do uzyskania wglądu we własne wzorce zachowań, co pozwala na wprowadzenie pozytywnych zmian w codzienności.

Nasz zespół nie tylko zapewnia wysokiej jakości opiekę, ale także dba o to, aby nasi pacjenci czuli się komfortowo podczas całego procesu – od oceny przez planowanie leczenia i jego wdrożenie w razie potrzeby. Weźmiemy pod uwagę unikalne potrzeby każdej osoby, zapewniając jej spersonalizowaną uwagę na każdym kroku. Niezależnie od tego, czy potrzebujesz pomocy w lepszym zrozumieniu siebie, czy po prostu potrzebujesz wskazówek, jak najlepiej zarządzać swoimi emocjami, możesz być spokojny, wiedząc, że nasz zespół został specjalnie przeszkolony do skutecznej pracy z osobami, które stoją przed tego typu wyzwaniami.

Nie wahaj się więc – zaufaj nam już dziś i zgłoś się po pomoc! Dzięki odpowiedniej diagnozie i terapii wiele osób znajduje ulgę w objawach związanych z zaburzeniami osobowości, nie musisz zmagać się z tym sam – w Poradni Zmiana będziemy na każdym kroku w drodze do uzdrowienia!

Umów się na wizytę  Zadzwoń – 662 617 610 Wyślij e-mail